Kolejin Ermeni öğretmenleri ile Ermeni öğrencileri, 1922
Birçok Ermeni bilim insanı, yazar, akademisyen ve sanatçının yetiştiği Robert Kolej, ABD sınırları dışındaki en eski Amerikan eğitim kurumudur. 1863 yılında İstanbul’da Amerikalı misyonerler tarafından kurulmuş, 150 yılı aşkın bir süredir devam eden eğitim faaliyetiyle binlerce insanın hayatına yön vermiş, Ermeni kültürel ve toplumsal yaşamında da önemli bir rol oynamıştır.
Şubat ayında Şnorhig Altun’un Hrant Dink Vakfı Kütüphanesi’ne yaptığı ziyaretle dijital kitap koleksiyonumuza yeni bir eser daha eklendi: Յիսնհամեայ Հանգրուան – 1871-1921 [Hisnamya Hankrvan – 1871-1921 - Elli Yıllık Süreç – 1871-1921]. Robert Kolej Ermeni Mezunlar Derneği’nin kuruluşunun 50. yıldönümü vesilesiyle 1922’de yayımlanan bu kitapta, çoğunlukla Robert Kolej’deki eğitim ve kültür faaliyetleri hakkında çeşitli kişilerin kaleme aldığı anılar ve fotoğraflar bulunuyor.
Robert Kolej Ermeni Mezunlar Derneği, kolejin eğitim-öğretime başlamasından sekiz yıl sonra, 1871’de, 35 öğrenci tarafından kurulmuş. Sonraki yıllarda Türk Dil Kurumu’nun başına getirilecek olan Hagop Martayan’ın (Dilaçar) başkanlığı sırasında, 1922’de yayımlanan bu kitap, derneğin faaliyetlerine dair metinlerin yanı sıra, mezunların ve 1915’te tutuklanan, kaybolan, öldürülen birçok öğrencinin yaşam öykülerini ve fotoğraflarını barındırıyor.
1 Mayıs 1922 tarihli önsözde kitabın hazırlığı için yurtiçi ve yurtdışında yapılan çalışmalardan söz ediliyor ve yitirilen öğrenciler anılıyor. Kitabın hazırlanması için oluşturulan yayın kurulu, eski öğrencilerle yazışmalar ve görüşmeler yapmış. Yayın kurulu başkanlığını, 1883 Kayseri-Efkere doğumlu bir öğretmen olan Yenovk Armen üstlenmiş. Ermeni kültürüne ve edebiyatına büyük katkıları olan Armen, 1931 yılında İstanbul’dan Marsilya’ya göç etmiş ve 1968’de vefat edene kadar orada yaşamış.
Kitapta, derneğin Miutyun [Birlik] adlı süreli yayını hakkında da bilgiler bulunuyor. 1888-1892 yılları arasında haftalık, 1892-1899 yılları arasında iki haftalık, 1899-1909 yılları arasında aylık olarak yayımlanmış; sonrasında, 1922’ye kadar yayın hayatına düzensiz aralıklarla, Yenovk Armen’in katkılarıyla devam etmiş. Adına, Zakarya Mildanoğlu’nun Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000 adlı kitabında (Aras Yay., 2014), birçok yayınla ilgili notlarda rastlanan Armen’in katkıda bulunduğu dergiler ve gazeteler arasında İstanbul’da yayımlanan Masis, Püragn, Mamul, Surhantag, Jamanag, Çezok, Karun, Aravod, Şant; İzmir’de yayımlanan Arevelyan; New York’ta yayımlanan Arakadz da bulunuyor.
Robert Kolej Ermeni Mezunlar Derneği’nin, tarihin bir dönemine tanıklık eden Hisnamya Hankrvan adlı çalışması, bağışçımız Şnorhig Altun sayesinde, kütüphanemizdeki mezun derneklerinin huşamadyan’ları [anı kitaplar] arasındaki yerini aldı. Kütüphane kataloğumuzda սանուց [sanuts: mezunlar] sözcüğünü aratarak, bu derneklerin çıkardığı, desteklediği, yayımladığı kitapları bulabilirsiniz. Şnorhig ve Dikran Altun çiftinin kütüphanemize bağışladıkları, Ermeni edebiyatından çeşitli eserlere de katalog taramasıyla ulaşabilirsiniz.
