Hrant Dink Vakfı, İstanbul’da 17-18 Kasım 2023 tarihlerinde ‘Cumhuriyet’in 100. Yılında Azınlık Hakları’ başlıklı uluslararası bir konferans düzenleyecektir. Konferansın amacı, etnik, dinsel ve dilsel azınlıklara mensup kişilerin sahip oldukları hakların, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki azınlıkların yaşadıkları sorunların ve bu sorunlara dair çözüm önerilerinin ayrıntılı bir şekilde incelenmesidir.

Konferansın ana başlıklarından biri, azınlık haklarının tarihsel ve kavramsal gelişimi ve farklı ülkelerdeki uygulamalardır. Tarihsel olarak Avrupa’daki dinî cemaatlerin haklarının korunması bağlamında ortaya çıkan azınlık kavramı, yıllar içinde pek çok dönüşüm geçirmiştir. Milliyetçiliğin yükselişiyle birlikte azınlık kavramı, etnik ve dilsel azınlıkları kapsayacak biçimde genişlemiş ve yeniden tanımlanmıştır. Son yıllarda, azınlıkların korunmasının yanı sıra güçlendirilmeleri gerektiği de vurgulanmaktadır. Azınlık hakları ve azınlıklara dair pratikler sadece zaman içinde değişim göstermemiştir. Farklı ülke ve bölgelerde farklı uygulamalar ortaya çıkmış, bunların bazıları diğer ülkeler için örnek teşkil etmiştir. Bu başlık altında azınlık kavramının tanımı, geçirdiği dönüşüm, bu dönüşümün köşe taşları, ülkeler arasındaki farklılıklar gibi konular ele alınacaktır.

Konferansın ikinci ana başlığı Türkiye’de azınlık haklarının gelişimi ve yaşanan sorunlardır. Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından kurulan ulus devletlerden biri olan Türkiye, ülkedeki Rum, Ermeni ve Yahudi cemaatlerine mensup kişilerin azınlık olarak haklarının 1923’te imzaladığı Lozan Antlaşması’yla uluslararası güvence altına alınmasını kabul etmiştir. Lozan'da esas olarak dinî cemaatler olarak tanımlanan azınlıklar içinde, gayrimüslim olmalarına rağmen Süryaniler ve görece hayli kalabalık nüfusa sahip olan Türk/Kürt Alevileri ve Nusayriler dinî azınlık olarak tanımlanmamıştır. Ayrıca, son yüzyıl içinde Türkiye ve Yunanistan arasındaki ikili ilişkilerde yaşanan gerginliklerin faturası, diplomasideki ‘mütekabiliyet’ (reciprocity) kuralının uygulanması sonucunda İstanbul'daki Rumlara ve Batı Trakya'daki Müslümanlara çıkarılmıştır. Böylece, ülkenin yurttaşı olan Rum azınlık ‘mütekabiliyet’ ilkesinin hayata geçmesi sonucunda ayrımcı politikalara tabi tutulmuştur.

Lozan Antlaşması ile belli bir güvence altına alınan gayrimüslim azınlıklara ait kültürel miras yok edilmiş, belli dönemlerde vakıf mallarına el konulmuş ve bu topluluklara mensup kişiler kültürel ve ekonomik alanda ayrımcı politikaların hedefi olmuşlardır. Aynı şekilde, Kürtler ve Aleviler gibi farklı azınlık grupları da benzer sorunlar yaşamış, dillerini konuşma ve ibadetlerini herhangi bir kısıtlama ve ayrımcılığa uğramadan sürdürme yönünde engellerle karşılaşmışlardır. 2000’lerde Avrupa Birliği normlarına uyum yönünde bazı iyileştirmeler yapılmış olsa da Türkiye, azınlık hakları konusunda hâlen uluslararası standartların hayli gerisindedir. Bu uygulamalar nedeniyle gayrimüslim azınlıkların toplam nüfus içindeki oranı 1927 yılındaki sayımda yüzde 2,5 iken, günümüzde binde bire düşmüştür. Bu başlık altında, Türkiye’de yaşayan farklı azınlıkların sahip olduğu haklar, bu hakların geçirdiği dönüşüm, azınlıkların karşılaştıkları sorunlar, uluslararası gelişmeler ve bunun azınlık haklarına yansıması gibi konular incelenecektir.

Konferansın üçüncü ana başlığı sivil toplum ve ayrımcılıkla mücadeledir. Bu başlık altında, ayrımcı politikalara karşı mücadele, azınlık haklarının tanınması ve sorunların çözümü için geliştirilebilecek karşı stratejiler tartışılacak, sivil toplum kuruluşlarının bu bağlamdaki rolü ele alınacaktır.

Hrant Dink Vakfı’nın ‘Azınlık Hakları Akademisi’ başlıklı projesi kapsamında yapılacak olan bu iki günlük konferansta ele alınacak belli başlı konular şöyledir:

• Azınlık kavramı ve tarihsel gelişimi,
• Azınlık haklarını koruyan ve teşvik eden uluslararası antlaşmalar ve sözleşmeler,
• Azınlık hakları konusunda karşılaştırmalı çalışmalar,
• Sömürge sonrası toplumlarda yerli halkların/toplulukların hakları,
• Türkiye’nin azınlık politikası,
• Türkiye’deki azınlıkların temel sorunları,
• Bölgesel çatışmalar ve azınlıklar,
• Uluslararası ilişkilerde ‘mütekabiliyet’ kuralı ve azınlıklar,
• Nefret söylemi ve azınlıklar,
• Azınlıklara yönelik ayrımcı uygulamalar,
• Kültürel miras ve azınlıklar,
• Eğitim, kültür-sanat ve azınlıklar,
• Ekoloji ve azınlık hakları,
• Azınlık haklarının korunmasında sivil toplum kuruluşlarının rolü,
• Ayrımcılıkla mücadele için karşı stratejiler.

Konferans Detayları: 
- Konferans, İngilizce ve Türkçe olacak, eşzamanlı çeviri yapılacaktır.
- Başvuru özetlerinin İngilizce olarak sunulması gerekmektedir;
- Soru-cevap ve tartışmalara zaman kalması amacıyla sunumlar 20 dakika ile sınırlıdır;
- Konferans, www.hrantdink.org adresinden canlı olarak yayınlanacaktır;
- Katılımcılara ulaşım ve konaklama desteği sağlanacaktır;
- Toplantı ‘disiplinler arası’ bir perspektifle düzenlenmektedir; tarih, sosyoloji, hukuk, uluslararası hukuk, siyaset bilimi, antropoloji, kültürel çalışmalar gibi disiplinlerden azınlık hakları konusunda çalışma yapan araştırmacıların katılımına açıktır;
- Konferansta sunulacak çalışmalardan bir seçki, Hrant Dink Vakfı Yayınları tarafından konferans tebliğleri kitabı olarak yayımlanacaktır;
- Bu toplantıya katılmak isteyen araştırmacıların sunacakları özgün bildirilerinin 250 kelimelik İngilizce özetini, bildiri başlığıyla birlikte, belli başlı kaynakları da belirterek, doğum tarihi, öğrenim bilgileri (örn. lisans, yüksek lisans ve doktora dereceleri), çalışma alanı, yayımlanan kitaplar ve devam eden çalışma deneyimi gibi bilgiler içeren 150 kelimelik bir özgeçmişle birlikte en geç 1 Haziran 2023 tarihine kadar aşağıdaki formu doldurarak göndermeleri rica olunur.
- Konferansa gönderilecek bildiri özetleri Akademik Kurul tarafından değerlendirilecek ve seçilecektir.

Akademik Kurul:
Samim Akgönül, Strasbourg Üniversitesi
Ayhan Aktar, İstanbul Bilgi Üniversitesi
Anna-Mária Bíró, Tom Lantos Enstitüsü
Lerna Ekmekçioğlu, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü
Ayşe Kadıoğlu, Sabancı Üniversitesi
Ohannes Kılıçdağı, bağımsız araştırmacı
Yael Navaro, Cambridge Üniversitesi
Baskın Oran, emekli akademisyen
Christine M. Philliou, Berkeley Kaliforniya Üniversitesi
Konstantinos Tsitselikis, Makedonya Üniversitesi
Mesut Yeğen, bağımsız araştırmacı

Başvuru formu için lütfen tıklayın

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir.