istos yayın ve Hrant Dink Vakfı işbirliğiyle Fener Maraşlı Okulu’nda ‘60. yılında 1964 Sürgünleri ve İstanbullu Rumlar’ başlıklı bir konferans 20 Kasım 2024 tarihinde yapıldı. Üç panelden oluşan konferansta ayrıca iki film gösterimi de oldu.
1964 yılında alınan bir kararla, İstanbul’da ikamet etmekte olan Yunan uyruklu Rumlar birkaç hafta içinde sınırdışı edilmişler, aralarında TC vatandaşlarının da bulunduğu on binlerce İstanbullu Rum doğup büyüdükleri ve onların kimliklerini biçimlendiren şehirden koparılmışlardır. Konferans boyunca, 1964 sürgünleri, farklı boyutlarıyla hem akademisyen ve araştırmacılar hem de bizzat bu bu sürgünü yaşamış olan tanıkların katılımıyla ele alındı.
Konferansın açılış konuşmasını yapan İstanbul Rum Patriği I. Bartholomeos, sürgünlerin Rum toplumu üzerinde yarattığı yıkımı aktarırken, sürgün edilenlerin İstanbul’a hasretlerinin devam ettiğini vurguladı. Ardından, konferansın düzenleyicilerinden American College of Greece öğretim üyesi İlay Romain Örs verdiği açılış tebliğinde 1964 Rum sürgünlerinin tarihini, nedenlerini ve sonuçlarını ayrıntılı olarak anlattı. Cumhuriyet boyunca azınlıklara uygulanan ayrımcı politikalar arasında büyük bir göçe sebep olması itibariyle bu sürgün kararının önemli olduğunu aktardı.
Ayhan Aktar’ın oturum başkanlığında yapılan ‘1964 Sürgünleri: Kavramsal Tartışmalar’ başlıklı birinci panelde Hakan Yücel ve Süheyla Yıldız, yaptıkları alan çalışması kapsamında gençlerin sürgünü hatırlama biçimlerini ele aldı. Ioannis Grigoriadis, Kıbrıs’ın sürgündeki rolünü incelerken, Nikos Uzunoğlu, sürgün edilenlerin geride bırakmak zorunda kaldıkları mülkler sorununu aktardı. Panelin son konuşmacısı Rıdvan Akar, iki rapor özelinde dönemin hükümetlerinin azınlık karşıtı politikalarını vurguladı.
Ardından, Gazeteci Melike Çapan’ın hazırladığı, Yeniden Buluşacağız: İmroz’un 1964 Belleği başlıklı filmin gösterimi yapıldı. Belgeselde, 1964 sürgünlerinin İmrozlu Rumlara etkisi tanıkların ifadeleriyle ele alınıyor.
Seçkin Erdi’nin oturum başkanlığında yapılan ikinci panelde, sürgün çalışmalarında yeni yaklaşım ve yönelimler Yorgos Katsanos, George Mavroudis, Elif Kevser Özer ve Buket Cengiz tarafından ele alındı.
Konferansın ‘1964 Sürgünlerinden Tanıklıklar ve Anılar’ başlıklı son panelinin oturum başkanlığını Manolis Kostidis yaptı. İlk defa 1964 sürgünlerini bizzat yaşamış olanların kendi deneyimlerini ve anılarını anlattıkları panelde sürgünün insanların hayatlarındaki yıkıcılığı vurgulandı.
Konferansın sonunda ise, 2004 yapımı, Tassos Boulmetis tarafından yönetilen Politiki Kouzina [Bir Tutam Baharat] filminin gösterimi yapıldı. Türkiye’de sinemalarda gösterime girmeyen filmde, 1964 sürgününe uğramış bir ailenin yaşadıkları aktarılıyor.
Panel 1, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Azınlık Hakları Akademisi projesi kapsamında Hrant Dink Vakfı tarafından desteklenmiştir.
