İstanbul'daki Ermeni vakıflarının devlet uygulamaları nedeniyle yaşadığı mülkiyet sorunlarını ele alan bu çalışma, Hrant Dink Vakfı'nın, Mart 2011 ile Ekim 2012 arasında yürüttüğü bir araştırmanın ürünüdür. Bu çalışma, sorunu tarihsel ve hukuki yönleriyle ele alıp, İstanbul'daki Ermeni vakıflarının el konan taşınmazlarının kapsamlı bir envanterini çıkararak, istatistiksel analizler sunarak ve meselenin insani-sosyal boyutunu ortaya koyarak, onlarca yıldır yaşanan hak gaspının resmini çizmeyi amaçlıyor. Bu yolla, Türkiye toplumuna, sorunun sadece 'mal-mülk talebi' olmadığını, kültürel varlığın sürdürülebilirliği sorunu olduğunu anlatmayı ve ülkede demokratik hakların tesisi yönünde katkı sunmayı hedefliyor.

Bu çalışmada, sorunu, tüm Türkiye'yi ve ülkedeki tüm azınlık toplumlarını kapsayacak şekilde incelemek mümkün olmadı. Bilindiği gibi, söz konusu sorun ne sadece İstanbul'la, ne de Ermenilerle sınırlıdır. Resmin tamamını görebilmek için tüm Türkiye coğrafyasını ve azınlık gruplarını kapsayacak çalışmalara ihtiyaç olduğu aşikârdır. Ancak, buradan çıkan sonuçların, Türkiye'deki azınlık toplumlarının hepsinin karşı karşıya kaldığı durumu büyük ölçüde yansıttığını söylemek yanlış olmayacaktır.

Araştırmamızda başlangıç noktamız Hrant Dink'in, Agos'un, Avukat Diran Bakar'ın ve Ermeni vakıflarının arşivleri oldu. Bu arşivlerde yer alan binlerce belge dijital ortama aktarıldı. Tasnifleme çalışmaları halen devam ediyor. Başta, 2001 yılında İstanbul Ermeni Patrikliği bünyesinde kurulan Ortak Emlak Komisyonu'nun çalışmaları olmak üzere, önceki araştırmalardan, tarihi haritalar ve kitaplardan da yararlanarak, konu hakkında araştırma yapanların kullanabileceği, bir veritabanı hazırladık.

Son olarak, mesele sadece mülklerin iadesi meselesi değil, tarihimizin bu boyutunun anlaşılması ve bundan sonraki nesillere aktarılması meselesidir. Bu ülkenin kadim halklarını ötekileştiren, onları halen eşit vatandaş olarak görmeyen zihniyetle yüzleşmedikçe, Türkiye'nin demokratikleşme çabaları güdük kalacaktır. Bu çalışmanın, bu yüzleşme ve dönüşüme katkı sunması dileğiyle.

Ayrıca bakınız: www.istanbulermenivakiflari.org