1911-2006 yılları arasında yaşamış İstanbullu tiyatro sanatçısı ve yayımcı Hagop Ayvaz’ın kişisel çabalarıyla oluşturduğu tiyatro arşivinden yola çıkarak, toplumsal bellek, kimlik ve mekân bağlamında, Türkiye’nin tiyatro tarihine odaklanan “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisinin süresi yaz aylarına kadar uzatıldı. Aralık ayında, Yapı Kredi Kültür Sanat’ta açılan sergide Ayvaz'ı 25 Temmuz 2021 tarihine kadar ziyaret edebilirsiniz.

1911’de İstanbul-Yenikapı’da doğdu. Sahneye ilk kez 1928’de, Narlıkapı Şafak Tiyatrosu’nda, Çağatsbanin Ağçigı [Değirmencinin Kızı] adlı operette figüran olarak çıktı. İlk başrolünü 1930’da, Beyoğlu Yenişehir Mangasar Bahçe Tiyatrosu’nda, Kara Değirmen Cinayeti’nde oynadı. 1935–1946 arasında Jamanag, Turkiya, Gavroş, Nor Or gibi süreli yayınlarda tiyatro yazıları yazdı. 1946’da Zareh Arşag ve Nazaret Donikyan’la birlikte Kulis dergisini kurdu. 1947–1950 arasında, Kulis adına, yılda bir kez, Ermeni ve Türk sanatçıların birlikte yer aldığı geceler düzenledi. 1948’den itibaren Kulis için yurtdışı seyahatlerine çıktı; birçok Ortadoğu ülkesinde, Ermenistan’da ve Yunanistan’da çok sayıda okuyucu ve yazara ulaştı. 1954–1956 arasında, İstanbul Opereti’nin desteğiyle, dergiyi Türkçe olarak da çıkardı.1960’ta Esayan Okulu’ndan Yetişenler Derneği’nin tiyatro komitesinin başına geldi. İlk yönetmenliğinde Galip Arcan’ın Rica Ederim Kesmeyiniz adlı oyununu sahneledi ve aynı yıl Pokr Taderahump’u [Küçük Kumpanya] kurdu. 1968’de unutulmaz köşesi Lutsika Dudu’ya başladı. Yurtdışında ve Türkiye’de sayısız ödül alan yarım asırlık dergisi Kulis’in son sayısını 1996’da çıkardı. 1997–2006 arasında Agos’ta yazdı. Türkiye Yazarlar Birliği Basın Hizmet Ödülü’ne (1997) ve Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Onur Ödülü’ne (2005) layık görüldü. 29 Eylül 2006’da hayatını kaybetti; Şişli Ermeni Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Ermeni oyuncu, yönetmen, yazar ve yayıncı Hagop Ayvaz’ın kişisel arşivi, Osmanlı’da tiyatronun ilk adımlarının atıldığı 19. yüzyıl ortalarından 21. yüzyılın başına uzanan, 150 yıllık bir dönemi kapsıyor. Bu çok dilli arşiv, Osmanlı-Türkiye tiyatro tarihine ışık tutarken, toplumsal belleğe eşsiz bir katkı sunuyor. 2006 yılında, Ayvaz’ın vefatının ardından Agos gazetesine bağışlanan arşivde, 300’e yakın Osmanlıca, Ermenice ve Türkçe el yazması tiyatro oyunu metni, yine üç dilde toplam 300’ün üzerinde matbu tiyatro metni, 500’den fazla Ermenice ve Türkçe süreli yayın, dergi ve broşür, yaklaşık olarak 12 bin fotoğraf, afiş, karikatür, gazete ve dergi kupürü, davetiye, çizim ve kartpostal yer alıyor. 2019 yılında, Ayvaz’ın bazı kişisel eşyalarının, aldığı ödüllerin ve 1946-1996 arasında kesintisiz olarak yayımladığı Ermenice kültür-sanat dergisi Kulis’in 1104 sayılık tam koleksiyonunun Hrant Dink Vakfı’na bağışlanmasıyla, arşiv daha bütünlüklü bir hâl aldı. Hrant Dink Vakfı tarafından yıllar içinde büyük ölçüde kataloglaması tamamlanan ve dijital ortama aktarılan arşiv, “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisi ile eş zamanlı olarak 15 Aralık 2020’de araştırmacıların erişimine açıldı. 

 

Arşiv hakkında fazla bilgi için tıklayınız