‘Kulis’ sergisi, Hrant Dink Vakfı’nın öncülüğünde, Türkiye Tiyatro Vakfı ve Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılılık işbirliğiyle hazırlandı. Sergi, 15 Aralık Salı günü Yapı Kredi Kültür Sanat’ta açıldı. Avyaz, Kulis sergisinde 21 Şubat 2021’e kadar ziyaretçilerini bekliyor. Sergi, 1911-2006 yılları arasında yaşamış İstanbullu tiyatro sanatçısı ve yayımcı Hagop Ayvaz’ın kişisel çabalarıyla oluşturduğu tiyatro arşivinden yola çıkarak, toplumsal bellek, kimlik ve mekân bağlamında, Türkiye’nin tiyatro tarihine odaklanıyor.
Ayvaz’ın arşivindeki fotoğraflar, afişler, dergiler, oyun metinleri içeren kitaplar ve defterlerden bir seçki sunan “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz”, üç ana bölümden oluşuyor. İlk bölüm, tiyatro tutkusu ilk gençlik yıllarına dayanan Hagop Ayvaz’ın figüranlıktan yönetmenliğe, köşe yazarlığından yayıncılığa uzanan yaşamı paralelinde, İstanbul’da Ermenice tiyatro üretimi ve etkinliklerini mercek altına alıyor. İkinci bölümde, Ayvaz’ın 1946-1996 arasında kesintisiz olarak yayımladığı Kulis dergisinin Türkiye sınırlarını aşan etkileri, dönemin sanat ve siyaset gündemi ekseninde, bir zaman çizelgesi eşliğinde ele alınıyor. Son bölüm ise, Osmanlı ve Türkiye tiyatro tarihinde mihenk taşı olmuş sanatçılar, topluluklar, oyunlar ve mekânlara odaklanıyor ve ziyaretçiyi, bunlar arasındaki bağlantıları keşfederek Türkiye’nin tiyatro geçmişine yeniden bakmaya davet ediyor.
Yapı Kredi Yayınları tarafından aynı adla İngilizce-Türkçe kataloğu da hazırlanan sergi, Hagop Ayvaz’ın bir anlamda “kulis”ine davet niteliğinde olmanın yanı sıra, Türkiye’nin tiyatro tarihini çoğulcu bir perspektifle inceleme imkânı da sunuyor. Bu serginin, kültür ve sanat alanında çoğulcu, kapsayıcı ve katılımcı yeni tiyatro pratiklerine ilham vermesini umut ediyoruz.
Sergi ile eşzamanlı olarak Aras Yayınları Hagop Ayvaz'ın 1999-2001 yılları arasında Agos gazetesinin Ermenice sayfalarında yayımladığı iki yazı dizisinden derlenen "Sahne Arkadaşlarım - Tiyatro tarihimizden simalar" başlıklı kitabını Ermenice ve Türkçe olarak yayınladı.
Sergiyi hafta içi her gün 11.00-19.00 arasında Yapı Kredi Kültür Sanat'ta ziyaret edebilirsiniz.
Sergiyi aynı zamanda çevrimiçi olarak da gezebilirsiniz:
Basın görüşmeleri için iletişim: Zeynep Sungur, Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.
Hagop Ayvaz kimdir?
1911’de İstanbul-Yenikapı’da doğdu. Sahneye ilk kez 1928’de, Narlıkapı Şafak Tiyatrosu’nda, Çağatsbanin Ağçigı [Değirmencinin Kızı] adlı operette figüran olarak çıktı. İlk başrolünü 1930’da, Beyoğlu Yenişehir Mangasar Bahçe Tiyatrosu’nda, Kara Değirmen Cinayeti’nde oynadı. 1935–1946 arasında Jamanag, Turkiya, Gavroş, Nor Or gibi süreli yayınlarda tiyatro yazıları yazdı. 1946’da Zareh Arşag ve Nazaret Donikyan’la birlikte Kulis dergisini kurdu. 1947–1950 arasında, Kulis adına, yılda bir kez, Ermeni ve Türk sanatçıların birlikte yer aldığı geceler düzenledi. 1948’den itibaren Kulis için yurtdışı seyahatlerine çıktı; birçok Ortadoğu ülkesinde, Ermenistan’da ve Yunanistan’da çok sayıda okuyucu ve yazara ulaştı. 1954–1956 arasında, İstanbul Opereti’nin desteğiyle, dergiyi Türkçe olarak da çıkardı.1960’ta Esayan Okulu’ndan Yetişenler Derneği’nin tiyatro komitesinin başına geldi. İlk yönetmenliğinde Galip Arcan’ın Rica Ederim Kesmeyiniz adlı oyununu sahneledi ve aynı yıl Pokr Taderahump’u [Küçük Kumpanya] kurdu. 1968’de unutulmaz köşesi Lutsika Dudu’ya başladı. Yurtdışında ve Türkiye’de sayısız ödül alan yarım asırlık dergisi Kulis’in son sayısını 1996’da çıkardı. 1997–2006 arasında Agos’ta yazdı. Türkiye Yazarlar Birliği Basın Hizmet Ödülü’ne (1997) ve Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Onur Ödülü’ne (2005) layık görüldü. 29 Eylül 2006’da hayatını kaybetti; Şişli Ermeni Mezarlığı’nda toprağa verildi.Hagop Ayvaz Arşivi nelerden oluşuyor?
Ermeni oyuncu, yönetmen, yazar ve yayıncı Hagop Ayvaz’ın kişisel arşivi, Osmanlı’da tiyatronun ilk adımlarının atıldığı 19. yüzyıl ortalarından 21. yüzyılın başına uzanan, 150 yıllık bir dönemi kapsıyor. Bu çok dilli arşiv, Osmanlı-Türkiye tiyatro tarihine ışık tutarken, toplumsal belleğe eşsiz bir katkı sunuyor. 2006 yılında, Ayvaz’ın vefatının ardından Agos gazetesine bağışlanan arşivde, 300’e yakın Osmanlıca, Ermenice ve Türkçe el yazması tiyatro oyunu metni, yine üç dilde toplam 300’ün üzerinde matbu tiyatro metni, 500’den fazla Ermenice ve Türkçe süreli yayın, dergi ve broşür, yaklaşık olarak 12 bin fotoğraf, afiş, karikatür, gazete ve dergi kupürü, davetiye, çizim ve kartpostal yer alıyor. 2019 yılında, Ayvaz’ın bazı kişisel eşyalarının, aldığı ödüllerin ve 1946-1996 arasında kesintisiz olarak yayımladığı Ermenice kültür-sanat dergisi Kulis’in 1104 sayılık tam koleksiyonunun Hrant Dink Vakfı’na bağışlanmasıyla, arşiv daha bütünlüklü bir hâl aldı. Hrant Dink Vakfı tarafından yıllar içinde büyük ölçüde kataloglaması tamamlanan ve dijital ortama aktarılan arşiv, “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisi ile eş zamanlı olarak 15 Aralık 2020’de araştırmacıların erişimine açıldı.
