Hrant Dink Vakfı Tarih Programı kapsamında düzenlenen “Yitik Olanı Var Etmek: 1915’in Ardından Mesuliyet ve Hafıza” başlıklı konuşma Armen T. Marsoobian tarafından 30 Temmuz Salı günü gerçekleştirildi.

Marsoobian konuşmasında, birçok ferdi profesyonel fotoğrafçı olan Dildilian ailesinin muhafaza ettiği fotoğrafları merkeze alarak gerçekleştirdiği bir bellek çalışmasının son 10 yılda nasıl geliştiğini anlattı. Fotoğraflar üzerinden Dildilian ailesinin Anadolu’dan Yunanistan’a, oradan da ABD’ye olan yolculuğunun izini sürdüğü çalışmasını aktardı. Bu çalışmalarda Ermeni halkının, kimi bireyler hayatta kalsa da halk olarak nasıl yok edilmeye çalışıldığının, Ermeni kültürü, sanatı ve dilinin nasıl saldırıya uğradığını gösteriyor. Ama en önemlisi de kaybolan veya kaybolmaya yüz tutmuş bu mirasın ve hafızanın izini sürerek bunları yaşatmaya çalışıyor. Bunun için, 1888 – 1922 arasında Anadolu’da, 1923-1980 arası Yunanistan ve ABD’de çekilen fotoğrafları incelediği; resimlerdeki kişileri, aktiviteleri ve mekanları tespit ettiği çalışmasını, fotoğraflar eşliğinde paylaştı.

Armen T. Marsoobian ABD Güney Connecticut Devlet Üniversitesi Felsefe Bölümü Başkanı ve Metaphilosophy dergisinin editörüdür. Amerikan Felsefesi, estetik, ahlak felsefesi, soykırım ve hafıza çalışmaları üzerine yayınlar yapmaktadır. Sonuncusu Multidisciplinary Perspectives on Genocide and Memory [Soykırım ve Hafızaya Dair Çokdisiplinli Yaklaşımlar] olmak üzere, yedi kitabın ortak editörlüğünü yapmıştır. Exhibitions based on the collection were mounted in Turkey, Armenia, Great Britain, and the United States." Kendi ailesi hakkında kapsamlı bir araştırmaya dayanan ödüllü kitabı Fragments of a Lost Homeland: Remembering Armenia, kısa süre önce, Türkçede Yitik Bir Yurdun Kırıntıları: Ermenistan’ı Hatırlamak başlığıyla Türkçeye kazandırılmış; bu çalışmanın tamamlayıcısı niteliğindeki fotoğraf kitabı Dildilyan Kardeşler – Kayıp Bir Ermeni Evin Hatıraları: Anadolu’da Ermeni Bir Ailenin Fotoğrafları ve Öyküsü, 1888-1923 ise 2015’te yayımlanmış; bu kitabın genişletilmiş İngilizce versiyonu ise Reimagining a Lost Armenian Home: The Dildilian Photography Collection [Kayıp Bir Ermeni Evini Yeniden Tahayyül Etmek: Dildilian Fotoğraf Koleksiyonu] 2017’de çıkmıştır. Türkiye, Ermenistan, İngiltere ve ABD’de, söz konusu koleksiyona dayalı sergiler düzenlenmiştir.