Uzun yıllar Üsküdar’da faaliyet gösteren Berberyan Okulu, 19. yüzyılda en yetenekli çocukların gittiği, çokdilli müfredatı ve faaliyetleriyle dönemin en iyi okullarından biriydi. Reteos Berberyan tarafından açılan okul, öğrencilerin uzmanlaşmak istedikleri alana göre bilimsel, edebi, ticari ve pedagojik branşlarda eğitim veriyordu. Okuldan yolu geçenler arasında şair ve doktor Rupen Sevag, yazar Şahan Şahnur, eğitimci Hovhannes Hintliyan, gazeteci yazar Yervant Odyan, şair Mateos Zarifyan, heykeltraş Hagop Arabyan, müzisyen ve ressam Dikran Çırakyan ve daha pek çok isim vardır.

Reteos Berberyan’ın 1907 yılında hayatını kaybetmesini ardından oğulları Onnik ve Şahan Berberyan’ın devraldığı okulda, I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla eğitime ara verildi. Savaş sonrası okul tekrar açılsa da eski başarısını yeniden sağlayamayınca 1924’te Kahire’ye taşındı. On yıl sonra mali sorunlar sebebiyle kapandı. Hem verdiği nitelikli eğitim, hem de mezunlarının başarılarıyla döneme damga vuran Berberyan Okulu, günümüze ulaşamadı. Dönemin haritalarına göre, bir zamanlar okulun bulunduğu alan Üsküdar Amerikan Lisesi’nin kuzeyine denk düşer.

Anadolu yakasının en büyük Ermeni kilisesi olan Surp Haç Ermeni Kilisesi, Üsküdar’da Ekmekçibaşı Sokak’ta bulunur. Rivayete göre, eskiden Selamsız’da yaşayan Ermeniler ibadet etmek için Yenimahalle’deki Surp Garabed Kilisesi’ne giderdi. Kiliseye varmak için iki mahalleyi birbirinden ayıran selvi ormanından geçmeleri gerekirdi. O dönemde yeniçerilerin burada gizlenip soygun yapmalarından dolayı özellikle sabah saatlerinde daha dolambaçlı yolları tercih ederlerdi. Yolun güvensiz olmasının yanı sıra, Selamsız’daki Ermeni nüfusunun artmasıyla yeni bir ibadethaneye ihtiyaç duyuldu ve 17. yüzyılın ikinci yarısında Surp Haç Şapeli açıldı. Sonraki yıllarda bu ibadethane kiliseye dönüştürüldü. Birçok defa onarımdan geçen Surp Haç Kilisesi, 1830 yılında saray mimarı Ohannes Serveryan tarafından yeniden inşa edilerek bugünkü haline kavuştu.

Surp Haç Okulu, 17. yüzyılda, kiliseye bağlı olarak dini eğitim vermek üzere açıldı. Sonraki yüzyılda müfredatında hem dini hem din dışı alanlarda derslerin bulunduğu bir yüksek okula, ardından genişletilerek bir ruhban okuluna dönüştürüldü. İlerleyen yıllarda okula kızlar bölümü de eklendi. Sibil ismiyle ün yapan şair ve eğitimci Zabel Asadur, doktor ve araştırmacı yazar Vahram Torkomyan ve Osmanlı’da ilk modern ipek böcekçiliği okulunu kuran Kevork Torkomyan bu okulda eğitim gördüler. Surp Haç Okulu 1932 yılında kapatıldı. Okul binası, 1953 yılından itibaren Surp Haç Tıbrevank Lisesi olarak kullanılmaya başlandı.

Doktor ve tıp tarihçisi Vahram Torkomyan, Üsküdar’da Surp Haç Kilisesi’ne yakın olan aile evinde 1858 yılında doğdu. İlerleyen yıllarda aile, günümüzde hâlâ aynı ismi taşıyan Silahtarbahçe Sokağı’na taşındı. 1876 yılında Surp Haç Okulu’nu birincilikle bitirdi. İleriki senelerde tıp okuma hayalini kovalayarak Paris’e gitti, beş yılın ardından doktor olarak İstanbul’a döndü. Üsküdarlı Zabel Yesayan anılarında, Paris’ten yeni dönmüş Torkomyan adlı genç bir aile doktorları olduğundan bahseder. Bu doktor yüksek ihtimalle Vahram Torkomyan’dır. Genç yaşından itibaren Ermeni toplumunun sorunlarına kafa yordu ve toplumun önde gelen isimlerinden bir haline geldi. Anadolu’dan İstanbul’a gelen Ermenilere Ermenice öğretmek için çaba harcadı.

Torkomyan, 24 Nisan 1915 gecesi tutuklanan Ermeni aydınlardan biriydi. Daha sonra Çankırı’da Gomidas Vartabed ile birlikte serbest bırakılanların arasındaydı. İstanbul’a dönen Torkomyan, 1918 yılında Ermeni Kızıl Haçı’nı kurdu. 1923’te Paris’e taşınarak mesleğine ve Ermeni toplumuyla ilgili çalışmalarına burada devam etti. 1942 yılında 84 yaşında Paris’te vefat etti ve Paris’teki Bagneux Mezarlığı’na defnedildi.