Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև 2016 թ․-ի ապրիլի 2-5-ը տեղի ունեցած քառօրյա պատերազմի առաջին տարելիցի կապակցությամբ Հրանտ Դինք հիմնադրամի և Կոնֆլիկտների փոխակերպման «Իմեջին» կենտրոնի համատեղ ջանքերով լույս է տեսել «Լեռնային Ղարաբաղում ապրիլյան քառօրյա պատերազմն ու Ադրբեջանի, Հայաստանի ու Թուրքիայի լրատվամիջոցների խտրական դիսկուրսի վերլուծությունը» վերնագրով զեկույցը։ Այն քննում է Ղարաբաղի սահմանին տեղի ունեցած հակամարտության լուսաբանումը ադրբեջանական, հայաստանյան ու թուրքական լրատվամիջոցներում։

Ուսումնասիրության նպատակը երեք երկրների լրատվամիջոցների համեմատական վերլուծությունն է՝ առանձնացնելով, թե խնդրին վերաբերող լուսաբանումներն ինչն են ընդգծել և ինչն անտեսել, և հակամարտող կողմերին ինչ անվանումներ են տրվել։ Ավելի կոնկրետ՝ ուսումնասիրության նպատակն է վերլուծել, թե կոնֆլիկտի ու պատերազմի ժամանակներում լրատվամիջոցներն ինչպես են ստեղծում խտրական դիսկուրսը և ինչ չափով են նպաստում խաղաղության դիսկուրսին։

Ուստի, նախ ընտրվել են երեք երկրների լրատվամիջոցներն՝ ըստ ներկայացուցչականության զանազան չափանիշների։ Թուրքիայում, օրինակ, դիտարկվել են տպագիր լրատվամիջոցները, այսինքն՝ յուրաքանչյուր երկրում լրատվական դաշտի և տպագիր ու ինտերնետային մամուլի կշռի առանձնահատկությունները հաշվի են առնվել և ըստ այդմ՝ Ադրբեջանում ու Հայաստանում ընտրվել են ինտերնետային լրատվամիջոցները։ Մասնավորապես մշտադիտարկվել են ադրբեջանական Report.az-ը, azadliq.org-ը, Trend.az-ը և Meydan.tv-ն, հայաստանյան Արմենպրեսը, Razm.info-ն, Հետքը և Ազատությունը, և թուրքական Հյուրիեյեթ, Սաբահ ու Սյոզջյու թերթերը։

Հաշվի առնելով, որ լրատվամիջոցները յուրաքանչյուր երկրում, հնարավոր է, իրադարձությունները չեն լուսաբանել նույն օրերին, ուսումնասիրության ենթակա ժամանակահատվածը որոշվել է՝ յուրաքանչյուր երկրի առանձնահատկությունից ելնելով։ Այսպես, մշտադիտարկման են ենթարկվել՝ Ադրբեջանում ապրիլի 2-5-ը, Հայաստանում՝ ապրի 2-6-ը և Թուրքիայում՝ ապրիլի 3-7-ը լույս տեսած հրապարակումները։

Վերը նշված ցուցանիշներով ադրբեջանական, հայկական ու թուրքական լրատվամիջոցներից ձեռք բերված տվյալների վերլուծությունը ցույց տվեց, որ «ուրիշի» սահմանման ու խտրական դիսկուրսի ստեղծման ձևերն իրար նման են՝ նույնիսկ տարբերվող համատեքստերի պարագայում։

Երկրների համեմատական վերլուծությունից դուրս բերված ամենաակնառու բացահայտումն այն է, որ բոլոր երեք երկրների լրատվամիջոցներով զոհերի (զինվորական ու քաղաքացիական) թվի հիման վրա իրականացվում է հոգեբանական պատերազմ։ Մինչ պատերազմի մարդկային կողմն անտեսվում է, մեդիան դառնում է քաղաքական կոնֆլիկտի դերակատար՝ այդ դերն իրականացնելով քանակական տվյալների միջոցով։ Նման դիսկուրսները պահպանում են ռազմատենչ լեզուն ու ամրապնդում են պատերազմական դիսկուրսը։ Վերջապես, պարզվել է, որ ադրբեջանական, հայկական ու թուրքական ինքնությունները ենթարկվել են ուղղակի թիրախման, իսկ որոշ ձևակերպումներով մյուս կողմերը հստակորեն պատկերվել են իբրև թշնամի՝ տեղ տալով ատելության խոսքի, որը նշված ժամանակահատվածում բացահայտվել է բոլոր երեք երկրների լրատվամիջոցներում։

Սեղմել այստեղ զեկույցն ամբողջությամբ կարդալու համար։