Էմինե Օջաք

Երանի մեր երեխաները մահացած չլինեին, ու մենք այստեղ չգայինք։ Թող երեխաները չմահանան ու չթաղվեն։ Այս հողը մեր բոլորինս է, մեր երեխաներինն է։ Սա որբերի հողն է, սիրո հողը։ Շնորհակալ եմ։ Շնորհակալ եմ բոլորիդ։ Մեր երեխաներին հողին են հանձնում հիմա, հետ եմ ուզում նրանց, նրանց համար գերեզմաններ եմ ուզում։ 

Հանիմ Թոսուն

Այս մայրը (ի նկատի ունի Էմինե Օջաքին) փորձեց զսպել իրեն։ Մայրական բարությամբ, սիրով ու հարգանքով ողջունում եմ բոլորիդ Շաբաթօրյա բոլոր մայրերի անունից։ Թույլ տվեք շարունակել ելույթս քրդերեն։ 

Հարգանքներս ու ողջույններս բոլորիդ Շաբաթօրյա ցուցարար մայրերի անունից։ Ես նրանց բոլորին շնորհակալ եմ, քանի որ նրանք արժանացան այս մրցանակին, բայց երանի չլիներ այդ առիթը, հանուն որի կտրվեր մեզ այս մրցանակը, երանի մեր երեխաները, մեր անհետ կորածները մեզ հետ լինեին։

Անշուշտ տխուր ենք, բայց մյուս կողմից՝ շատ հպարտ ենք Հրանտ Դինքի կողքին լինել։ Հրանտ Դինքը միշտ մեզ հետ է, և մենք էլ միշտ կլինենք Հրանտ Դինքի հետ։ 

Թող վառ լինի Ափե Մուսայի, Վեդաթ Այդինի ու Հրանտ Դինքի հիշատակը, որ սպանվել են ճշմարտության մասին գրելու համար ու երբեք չեն դադարել գրել ճշմարտությունը, համառորեն շարունակել են գրել ճշմարտությունը։

Այսօր նաև հիշում եմ Ահմեթ Քայային։ Նա կորցրեց իր կյանքը, քանի որ ուզեց երգել քրդերեն։ Հիշում եմ նաև մյուս բոլոր մարդկանց, որոնք սպանվել կամ ազատազրկվել են իրենց լեզվից՝ քրդերենից երբեք չհրաժարվելու համար։ 

Ահմեթ Քայան պատրաստվում էր Շաբաթօրյա ցուցարար մայրերի անունից մրցանակ ստանալ, ու այդ պատճառով ինքնադատաստանի ենթարկվեց։ 

Այս բեմից ոգեկոչում եմ բոլոր նրանց, ովքեր պայքարել են անհետ կորածների համար, ովքեր պաշտպանել են մարդու իրավունքները, ովքեր շարունակում են մնալ բանտերում կամ այդ ճանապարհին արդեն մահացել են։ Կոչ եմ անում ազատ արձակել նրանց, ովքեր դեռևս բանտում են։ Երանի կարողանայի գոնե օրինակի համար մեկի անունը հիշատակել, բայց շատ շատերն են բանտում։ Մուհարեմ Էրբեյը բանտում է հիմա, որովհետև պայքարել է անհետ կորածների, զանգվածային գերեզմանների համար։ Ահմեթ Քարայի նման, ընդունում եմ այս մրցանակը մարդու իրավունքները պաշտպանող բոլոր անձանց կողմից, ողջունում եմ նրանց բոլորին խորին հարգանքով։ Ուզում եմ, որ նա շուտափույթ ազատ արձակվի։ 

Իքբալ Էրեն

Հրանտ Դինքի ընկերնե՛ր, բարև ձեզ, 

երբ իմացա, որ այս տարվա մրցանակը մեզ է շնորհվել՝ Շաբաթօրյա ցուցարար մայրերիս, ուրախացա ու կրկին անգամ մտածեցի Հրանտ Դինքի մասին։ Մտածեցի նրա ծրագրերի մասին, դիտեցի, կարդացի նրա հարցազրույցները։ Ինչ էլ անում էի, գալիս էի նույն եզրակացությանը։ Ուրեմն, սրանք են Հրանտից ինձ մնացած հիշողությունները։ Որո՞նք են դրանք։ Իր յուրաքանչյուր խոսքում Հրանտը խոսում էր ժողովուրդների եղբայրության մասին, խոսում էր խաղաղության մասին։ Նա խաղաղության մասին ոչ միայն խոսում էր, այլև փութաջանորեն այն պաշտպանում։ Իր կարճ կյանքը նա այնքան լցրեց խաղաղության ու եղբայրության ճանապարհով․․․

Ու երբ ես սկսեցի մտածել ու ինքս ինձ հարց տալ, թե ինչու է այս պարգևն այսօր շնորհվում Շաբաթօրյա ցուցարար մայրերին, նայեցի նախկին մրցանակակիրների ցուցակն ու մրցանակաբաշխության չափորոշիչները ու գտա, որ «մրցանակը տրվում է անձանց, հաստատությունների ու խմբերի, որոնք չեն տածում խտրականություն, ռասիզմ ու բռնություն»։ Այս հողերում իշխողները միշտ զրկել են իրավունքից նրանց, ում կարծիքները տարբերվում էին իրենցինից՝ անկախ կրոնից, լեզվից ու էթնիկ ծագումից։ Իբրև Շաբաթօրյա ցուցարար մայրեր՝ անկախ կրոնից, ցեղից կամ էթնիկ ծագումից, նստացույցեր անցկացնելով՝ հարցադրում ենք մեր հարազատների ճակատագրի մասին, որոնք պետության ոստիկանական ուժով կալանավորվել են, ու պատասխանատվություն ենք պահանջում։ Այս համատեքստում կարելի է ասել, որ «արժանի ենք» այս մրցանակին։ 

Մրցանակաբաշխության մասին նաև ասվում է, որ «մրցանակը տրվում է նրանց, ում գործունեությունն ուղղված է ավելի արդար ու ազատ աշխարհ ունենալուն»։ Անհետ կորած մեր հարազատներին ստիպել են անհետանալ, քանի որ նրանց գործունեությունն ուղղված էր ավելի ազատ ու արդար աշխարհ ունենալուն։ Ամեն շաբաթ մենք հայտարարում ենք մեր անհետ կորածների նկատմամբ հանցանք գործածների մասին ու մերժում նրանց հանցանքները։ Երբ այդ հանցավորները կանգնեն արդարադատության ու մեր առջև, մենք մի քայլ կատարած կլինենք դեպի ազատ ու արդար աշխարհ։ Ուրեմն, կրկին անգամ մենք արժանի ենք այս մրցանակին։ 

Հետո շարունակվում է․ «մրցանակը տրվում է նրանց, ովքեր դուրս են գալիս սովորականի շրջանակներից»։ 1995 թ․ մարտի 20-ից ի վեր մայրերը դուրս են եկել սովորականի շրջանակներից՝ կազմակերպելով աշխարհում ամենաերկարատև շարունակական ցույցը։ Ուրեմն, սա նշանակում է, որ մենք արժանի ենք մրցանակին։ 

18 տարվա մեր պայքարում գտել ենք խոշտանգված մեր եղբայր-քույրերի, ամուսինների ու երեխաների մարմինները անանուն գերեզմաններում․ Հասան Օջակ, Ռիդվան Քարաքոչ, Ֆերհաթ Թեփե, Վեջդի Ավջիլ։

Մենք գնացել հասել ենք մեր երեխաների, ովքեր իրապես դեռ երեխա էին, այրված մարմիններին մինչև մահվան դժոխք․ ինչպես Սեյհան Դողանինը կամ Մեհմեթ Էմին Ասլանինը։ Կան այնպիսինները, որոնք առանց որևէ հետքի փոշիացել են, ու մենք չենք կարողացել նրանց գտնել․ Քենան Բիլգին, Ջեմիլ Քիրբայիր, Հայրեթին Էրեն, Նուրեթին Եդիգյոլ, Բեհմի Թոսուն, Հուսեյին Թասքարա, Աբդուռահիմ Դեմիր, Քասիմ Ալփսոյ, Մուրատ Յիլդիզ, Հասան Գյուլունայ։ Բազմաթիվ ականատեսներ կան, թե նրանց ինչպես են կալանավորել։ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի վճիռներում արձանագրվել է նրանց կալանավորվելու գործընթացը։ JITEM-ի ու MIT-ի անդամների վկայություններից ակնհայտ է դառնում, որ նրանց սպանել են, նետել ջրհորները, թաղել առանց նույնականացնելու, ուղղաթիռներից նետել ժայռերի վրա։

Երկար տարիների մեր պայքարի ընթացում տեսել ենք, որ սիստեմատիկ կերպով անհետացած մեր երեխաների, ամուսինների, քույր-եղբայրների ու ծնողների ճակատագրերը համառորեն թողվել են խավարի մեջ։ Չնայած մենք ամեն շաբաթ Գալաթասարայի հրապարակում, Դիարբեքիրում, Բաթմանում ու Ջիզրեում հայտարարում ենք նրանց նկատմամբ հանցանքներ գործածների անունները, արդյունք տվող որևէ քննություն չի անցկացվում, նրանց արդարադատության առջև չեն կանգնեցնում։ Հասարակությունը չի կարող իրացնել խաղաղության ու ժողովրդավարության մեջ ապրելու իր իրավունքը, քանի դեռ ճշմարտությունը բացահայտելու, արդարություն ապահովելու ու մարդկության դեմ նման հանցանքների կրկնումը կանխելուն միտված մեխանիզմների ու օրենքների ներդրման ուղղությամբ մեր պահանջները չեն կատարվել։ 

Մենք չենք պայքարում միայն մեր երեխաների համար, ովքեր կալանքի ժամանակ հարկադրաբար անհետացել են։ Միաժամանակ մենք պայքարում ենք այս հողի երեխաների համար, ճշմարտության հասնելու համար, որ նրանք լինեն ազատ, հավասար, արդար ու արժանապատիվ մարդ արարածներ։ Մենք պայքարում ենք, որպեսզի դիմադրենք այս հողերում մարդկության դեմ բոլոր հանցանքներին ու վերջ տանք նման հանցանքների հիմքում ընկած մտածողությանը։ Դա է պատճառը, որ 442-րդ շաբաթն է, ինչ Գալաթասարայում ենք։

Ուզում ենք մեր անհետ կորածներին, ինչպես նաև ճշմարտություն։ Ուզում ենք մեր անհետ կորածներին, ինչպես նաև ժողովրդավարություն։ Ուզում ենք մեր անհետ կորածներին, ինչպես նաև խաղաղություն։ 

Շնորհակալ ենք Հրանտ Դինք հիմնադրամին ու ժյուրիին, որ հաշվի առան 442 շաբաթական մեր պայքարը հանուն արդարության։ 

Շատ կազմակերպություններ ու ընկերներ են մեզ աջակցել մեր պայքարում, բայց այսօր հիշելու ենք մեկի անունը։ Այս մրցանակը նվիրում ենք Մուհարեմ Էրբեյին՝ Մարդու իրավունքների միության Դիարբեքիրի մասնաճյուղի նախկին ղեկավարին՝ չնույնականացված մարդասպանների կողմից սպանությունները հետաքննելու ու զանգվածային գերեզմանները գտնելու նրա ջանքերի համար։ Երջանիկ կլինեինք, եթե նա ընդուներ այն։ 

Եվս մեկ անգամ շնորհակալ ենք մրցանակի համար։