2023'ün Haziran ve Temmuz aylarında yazılı basında ulusal, etnik ve dinî kimlik gruplarını ve LGBTİ+’ları hedef alarak nefret söylemi içeren haber ve köşe yazılarını eleştirel söylem analiziyle inceledik. “Basında Nefret Söylemi: Haziran ve Temmuz Aylarından Seçtiklerimiz” ile haber kupürlerine ve detaylı analizlerine erişebilirsiniz.

Haziran ve Temmuz aylarında Türkiye yazılı basınında;

  • Kıbrıs Barış Harekatı’nın 49. yıldönümünü konu alan haberlerde Rum kimliği saldırgan olarak gösterildi.
  • Mülteciler, suçun kimlikle ilişkilendirilmesi yoluyla toplumsal düzen için tehdit oluşturdukları ifade edilerek nefret söyleminin hedefi oldu.
  • LGBTİ+’ların toplum için tehdit oluşturdukları algısı, kalıplaşan olumsuz sıfatların kullanımıyla pekiştirildi.
  • Bir grup tarafından yapılan eylemlerin sorumluluğu olumsuz atıflar kullanılarak Yahudi kimliğine yüklendi ve kimlik saldırgan olarak işaret edildi.
  • Yunanlar, Ege Denizi’nde mültecileri taşıyan teknelerin konu edildiği haberlerde ‘zalimlikle’ ilişkilendirilerek hedef gösterildi.
  • Ermeni kimliği, tarihi ve güncel olayları konu edinen haberlerde savaş söylemiyle ilişkilendirilerek hedef alındı.
  • Sırp kimliği, Srebrenitsa Katliamı’nı konu alan köşe yazılarında sorumluluğun kimliğe yüklenmesiyle hedef gösterildi.

 

17 Haziran 2023

1. Yeni Mesaj, “Batı Trakya'da Fransız küstahlığı”

Haber, Batı Trakya’nın İskeçe kentinde Fransa vatandaşı bir kişinin camiye girerek Kuran’ı Kerim’i yırttığı iddiasını konu ediniyor. Haber başlığında kimliğin suçla ilişkisi olmamasına rağmen olayın sorumluluğu Fransız kimliğine yükleniyor. Sıkça karşımıza çıkan olumsuz sıfatlardan ‘küstah’ ifadesiyle Fransızlar ilişkilendiriliyor ve Fransızlara yönelik önyargılar pekiştiriliyor.

 18 Haziran 2023

2. Yeni Akit, “Erdoğan kaybetse Ermeniler saldıracaktı…”

Köşe yazısında, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki ilişki değerlendiriliyor. Yazar, Cumhurbaşkanlığı seçimi farklı sonuçlansaydı Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki sorunların tekrar ortaya çıkacağını ve Ermenistan’ın Azerbaycan’a saldıracağı varsayımını aktarıyor. Ancak, söz konusu varsayım başlığa taşınırken Ermeni kimliği ‘saldırganlık’ ifadesi kullanılarak şiddetle ilişkilendiriliyor ve Ermeniler hedef gösteriliyor. Bu yolla, Ermenilere yönelik mevcut düşmanlık körükleniyor.

20 Haziran 2023

 3. İlk Sayfa Gazetesi, “LGBT ülkemizde hangi yaş grubuna kadar indi?”

Köşe yazısı, Dünya Muhabirler Birliği Türkiye Başkanı’nın LGBTİ+’lara ve Kavaklı İlkokulu’nda bir öğretmenin öğrencileriyle birlikte gökkuşağının önünde çektirdikleri fotoğrafa yönelik açıklamalarını aktarıyor. Ancak, bu açıklamalarda, LGBTİ+’lar, ‘sapık’, ‘sapkın’, ‘ahlaksız’ ifadeleriyle tanımlanıyor. Onur Yürüyüşü yapıyor olmaları ve bu yürüyüşü destekleyen sanatçılar, belediyeler eleştirilerek LGBTİ+’ların görünürlükleri sorunsallaştırılıyor. Ayrıca, ilkokulda çekilen fotoğrafa yönelik açıklamalarda, LGBTİ+’lar aile ve topluma, özellikle de çocuklara ‘tehdit’ oluşturmakla suçlanıyor. Bu olumsuz sıfatlarla LGBTİ+’lar hedef gösteriliyor ve LGBTİ+’lara yönelik mevcut düşmanlık körükleniyor.

 

20 Haziran 2023

 4. Yeni Akit, “Müslümana hasım sapkına hısımlar”

Haber, Milli STK temsilcileri ve Fikirde Birlik ve Mücadele Platformu Başkanı’nın LGBTİ+’ları ve LGBTİ+’ları destekleyen kurum ve kuruluşları hedef alan açıklamalarını aktarıyor. Bu açıklamalarda, LGBTİ+’lar, ‘terör örgütü’ ve ‘sapkın’ olmakla ilişkilendirilerek topluma yönelik ‘tehdit’ ve ‘tehlike’ oluşturdukları algısı pekiştiriliyor. Ayrıca bu ifadelerle LGBTİ+’lar ve LGBTİ+’ları destekleyen kurum ve kuruluşlar ‘İslam düşmanı’ olarak nitelendiriliyor ve Müslümanlar ile LGBTİ+’lar arasında bir zıtlık ve hiyerarşi oluşturuluyor. Bu yolla ve içerikte kullanılan olumsuz sıfatlarla LGBTİ+’lara yönelik nefret söylemi üretiliyor.

20 Haziran 2023

5. Yeni Dönem, “ERMENİ KATLİAMLARININ TÜM KANITLARI BURADA”

Haberde, Erzurum’da Türkiye-Ermenistan ilişkileri üzerine çalışan bir akademisyenin adının kütüphaneye verilmesi konu ediniliyor. Kütüphanenin açılışında konuşma yapan bir siyasinin açıklamaları tırnak işareti kullanılmadan başlığa taşınıyor. Söz konusu açıklamada Ermeni çetelerinin sorumlu tutulduğu eylemler başlıkta Ermeni kimliğine genelleniyor. Ermeni kimliği ‘katliam’ ifadesiyle ilişkilendirilerek hedef gösteriliyor ve Ermenilere yönelik düşmanlık körükleniyor.

21 Haziran 2023

 6. Türkiye, “KATİL YUNAN bilerek batırdı”

 Haber, Yunanistan’ın Mora Yarımadası açıklarında batan mülteci teknesini konu ediniyor. Tekneden kurtulanlarla yapılan görüşmeler aktarılırken Yunanistan’ın sahil güvenlik ekiplerinin gemiden haberdar olduğu ancak yardım ve müdahale etmediği ve uzaklaştığı aktarılıyor. Ancak, söz konusu olayın sorumluluğu haber başlığında Yunan kimliğine yükleniyor. Başlıkta ve içerikte olumsuz sıfat kullanımıyla Yunanlar şiddetle ilişkilendiriliyor ve Yunanlara yönelik mevcut düşmanlık pekiştiriliyor.

 

22 Haziran 2023

7. Türkgün, “Ağdam’daki Ermeni vahşeti ortaya çıktı”

Haber, 1. Karabağ Savaşı döneminden kaldığı tahmin edilen bir toplu mezarın bulunuşunu aktarıyor. İçerikte, bu toplu mezarın Ermenistan güçleri tarafından öldürülen Azerbaycanlılara ait olduğu iddia ediliyor. Ancak, söz konusu iddialar başlığa taşınırken olayın sorumluluğu Ermeni kimliğine yükleniyor. Ermeniler ‘vahşet’ ifadesi kullanılarak şiddetle ilişkilendiriliyorlar. Bu yolla Ermenilere yönelik mevcut düşmanlık körükleniyor.

24 Haziran 2023 

8. Sözcü, “Polis vuran Suriyeli ise cezası az oluyor”

Köşe yazısında, Kayseri ve Urfa’da polislerle yaşanan iki olay karşılaştırılıyor. Kayseri’de, Türkiye vatandaşı olduğu ve polisleri tehdit ettiği iddia edilen kişinin uzun süre ceza alması; ancak Urfa’da, Suriye’den geldiği, uyuşturucu sattığı ve iki polisi yaraladığı iddia edilen kişinin kısa süreli ceza alması sorunsallaştırılıyor. Bu iki olayın karşılaştırılması kimlikler üzerinden yapılıyor. Suriyeli kimliğinin suçla ilişkisi olmamasına rağmen vurgulanması, ancak, söz konusu diğer kişinin kimliğine yer verilmemesi Suriyelilerin tehdit oluşturduğu algısını pekiştiriyor. Bu yolla, mültecilere yönelik düşmanlık körükleniyor.

27 Haziran 2023

9. Aydınlık, “EŞCİNSELLİK DAYATMASI KİMLİK KARTLARINDA”

Haber, bir siyasinin yeni çıkan kimlik kartlarına toplumsal cinsiyet anlamına gelen İngilizce ‘gender’ kelimesinin yazılmasına dair açıklamasını aktarıyor. Açıklamada beyana dayalı cinsiyetin kabul edilmemesi gerektiği ifade ediliyor. Kartlardaki toplumsal cinsiyet ifadesi ‘dayatma’ olarak nitelendiriliyor ve kartlardan kaldırılması isteniyor. Heteronormatif cinsel kimlikler ve yönelimler dışındaki insanların varlıkları sorunsallaştırılıyor.

28 Haziran 2023 

10. Yeni Asır, “YUNANLILAR ateş ederek durdurdu”

Haber, iki kişinin Yunanistan’ın Batnoz Adası’na göçmenleri bırakıp Türkiye’ye kaçmaya çalışırken Yunanistan’ın sahil güvenlik ekipleri tarafından yapılan dur ihtarlarına uymadıkları için ateş edilerek durdurulduğu iddiasını aktarıyor. Ancak başlıkta olayın sorumluluğu Yunan kimliğine genelleniyor ve Yunanlar ‘şiddetle' ilişkilendiriliyor. Yunanlara yönelik düşmanlık körükleniyor.

29 Haziran 2023 

11. Gazete Pencere, “Sığınmacılar ama bayramda evlerindeler”

Haber, Suriyeli mültecilerin bayram sebebiyle Suriye’ye gittikleri iddiasını ve bir şoförün buna dair tepkilerini aktarıyor. Söz konusu tepkide mültecilerin Suriye’ye ziyarete gitmesi sonrasında Türkiye’ye dönmesi üzerinden Suriye’deki savaş durumu sorunsallaştırılıyor. Ziyarete gidilebiliyorsa savaş durumunun devam etmediği ve mültecilerin Suriye’de kalabileceği iddia ediliyor. Her bayramda gündeme gelen bu iddianın teyit edilmeden paylaşılması ve Suriye’deki durumun çarpıtılması yoluyla Suriyeliler hedef gösteriliyor.

 

30 Haziran 2023

12. Karadeniz, “SAPIKLIKLARI BARDAĞI TAŞIRDI KÜSTAHLAR”

Haberde, Afganistan’dan Türkiye’ye geldiği belirtilen iki kişinin kadınların fotoğraflarını çekerek paylaştıkları iddiasına yer veriliyor. Olayın doğruluğu teyit edilmeden söz konusu kişilerin Afgan oldukları iddiası vurgulanıyor. Kimliğin suçla ilişkisi olmamasına rağmen bu olay Afgan kimliğine genelleniyor. Haberde, mültecilerin ülkeye geliş şekli sorunsallaştırılırken ‘vukuatları bitmiyor’ ifadesiyle sürekli suç işledikleri iddia ediliyor. Bu ifadelerle Afganların tehdit oluşturduğu algısı pekiştiriliyor ve Afganlara yönelik düşmanlık körükleniyor.



2 Temmuz 2023

13. Yeni Akit, “LGBT’li sapkınlar sosyal medyada terör estiriyor”

Haber, GLAAD isimli topluluğun sosyal medya platformlarına LGBTİ+’ların maruz kaldığı ayrımcılığa ve nefret söylemine karşı bu platformların almaları gereken önlemleri hatırlatan uyarılarını aktarıyor. LGBTİ+’ların varlıkları ve görünürlükleri için önem taşıyan bu önlemler, gazete haberinde ‘talimat’ olarak, LGBTİ+’lara yönelik nefret söylemi de ‘eleştiri’ olarak adlandırılarak önemsizleştiriliyor. Ayrıca, başlıkta kullanılan olumsuz ifadelerle LGBTİ+’lar hedef gösteriliyor ve LGBTİ+’lara yönelik mevcut düşmanlık körükleniyor.

 

5 Temmuz 2023

14.  Akşam, “TOKATÇI ERMENİ!”

Haber, Batum’daki karate şampiyonasında müsabaka sonrasında Ermenistanlı sporcunun Azerbaycanlı sporcuya tokat attığını aktarıyor. Ancak, olay haber başlığına taşınırken kimliğin eylemle ilişkisi olmamasına rağmen sorumluluk Ermeni kimliğine genelleniyor. Ayrıca, haberde iki ülke sporcuları arasında daha önce yaşanmış başka bir olay da hatırlatılıp Ermeni kimliğine genellenerek Ermeniler hedef gösteriliyor. Bu yolla Ermenilere yönelik önyargılar körükleniyor.

 

10 Temmuz 2023 

15. Önce Vatan, “KIBRIS’TA YUNAN VE RUM MEZALİMİ!”

Köşe yazısında, 1964 ve 1974 yıllarında yaşanan olaylara değinilerek Yunan, Rum ve Türk kimlikleri arasındaki ilişkiler anlatılıyor. Bu olaylar arasında 1964 yılında Türk Hava Kuvvetleri’nin uyarı uçuşu yapan uçağının vurulması ve Pilot Cengiz Topel’in esir alınmasına değiniliyor. Ancak, Topel’in yaşadıklarının sorumluluğu Rum ve Yunan kimliklerine yükleniyor. Benzer şekilde 1974 yılında Kıbrıs’a yapılan çıkarmanın sebeplerine değinilirken Rum ve Yunan kimlikleri ‘zulüm’ ve ‘katliam’ gibi olumsuz sıfatlarla ilişkilendiriliyor. Tarihî olayların anlatımında Rum ve Yunan kimlikleri savaş söylemiyle temsil ediliyor. Bu anlatılarla Rumların ve Yunanların tehdit oluşturduğu algısı düşmanlık söylemiyle pekiştiriliyor.

 

 13 Temmuz 2023  

16. Türkiye, “Zulmün nişanesi”

Haber, 1988 yılında Zengezur’da Ermenistanlılar ve Azerbaycanlılar arasında yaşananları bir Azerbaycanlının anılarına yer vererek aktarıyor. Ancak, haberde ve üst başlıkta bir grubun eylemlerinin sorumluluğu Ermeni kimliğine yükleniyor. Haber başlığında kullanılan ifadeyle Ermeniler ‘zalimlikle' ilişkilendiriliyor. Ermenilere yönelik mevcut düşmanlık algısı körükleniyor.

 

14 Temmuz 2023

17. Diyalog, “Araplardan satın almış”

Haberde, Lefkoşa’da bir kişinin uyuşturucu bulundurmaktan gözaltına alındığını ve uyuşturucuyu Arap olduğu iddia edilen bir kişiden aldığı aktarılıyor. Ancak, söz konusu olay, başlığa taşınırken haberin odağına kişinin Arap kimliği yerleştiriliyor ve Arap kimliğiyle ilişkilendiriliyor. Kimliğin suçla ilişkisi olmamasına rağmen Arap kimliğinin vurgulanmasıyla Arapların tehdit oluşturduğu algısı pekiştiriliyor.

15 Temmuz 2023

18. Bizim Anadolu, “MÜLTECİ SORUNU”

Köşe yazısı, mülteci olduğu iddia edilen bir grubun Türkiye Cumhuriyeti’ne ait bayrak ve paranın üzerine bastığı görüntülerin ortaya çıkmasından sonra kaleme alınıyor. Bu eylem, mültecilerin ‘skandal’ olarak isimlendirilen eylemlerinin sonuncusu olarak anlatılıyor ve mülteciler ‘tacizle' ilişkilendiriliyor. Ayrıca yazıda, mülteci ve sığınmacıların ülkeye girişi ‘istila’ olarak tanımlanıyor. Mültecilerin sayısındaki artış sorunsallaştırılıyor ve mültecilerin varlığı tehdit olarak işaret ediliyor. Bu anlatı mültecilerin vergiden muaf tutulduğu, oy kullanabildikleri gibi doğru bilinen yanlışların yeniden üretilmesiyle güçlendiriliyor. Söz konusu iddialarla mültecilere yönelik önyargılar pekiştiriliyor. Kullanılan savaş söylemiyle mültecilere yönelik düşmanlık algısı körükleniyor.

 

16 Temmuz 2023

19. Milat, “Srebrenitsa’nın soykırımının 28. yılı”

Köşe yazısı, Srebrenitsa Soykırımı‘nın 28. yılı sebebiyle o tarihlerde yaşanan olayları konu ediniyor. Şehirde yaşananların sorumluluğu kimliğe yükleniyor ve Sırp kimliği ‘katliamla' ilişkilendiriliyor. Kimliğin suçla ilişkilendirilmesi yoluyla Sırplar hedef gösteriliyor. Ayrıca, Sırpların Bosna ve Kosova için ‘tehdit’ oluşturduğu, yaşananların tekrarlanabileceği ifade edilerek Sırp kimliği düşmanlaştırılıyor.

 

18 Temmuz 2023

20. Yeni Akit, “Yahudilerin vandallığı bitmiyor”

Haber, bir grup Yahudi yerleşimcinin Filistinli kişilerin ev ve arabalarına saldırmasını konu ediniyor. Ancak, haber başlığında Yahudi bir grubun eylemlerinin sorumluluğu kimliğe genelleniyor. Başlıkta, Yahudi kimliği ‘vandallıkla’ ilişkilendiriliyor. Kimliğin suçla ilişkilendirilmesi yoluyla Yahudilerin tehdit oluşturduğu algısı pekiştiriliyor. Bu yolla, Yahudilere yönelik düşmanlık algısı körükleniyor.

 

18 Temmuz 2023

21. Yeni Akit, “Filistin’den UNESCO’ya çağrı Yahudi işgalini durdurun”

Haber, Filistin Başbakanı’nın UNESCO’ya Filistin’deki kültürel miras alanlarının korunması için çağrıda bulunduğunu aktarıyor. Haber metninde kültürel miras alanlarına verilen zararın sorumlusu olarak fanatik Yahudi yerleşimciler ve İsrail devleti gösteriliyor. Ancak, haber başlığında bir grubun eylemleri tüm kimliğe genelleniyor. ‘İşgal’ olarak tanımlanan bu eylemler Yahudi kimliğiyle ilişkilendiriliyor.

 

20 Temmuz 2023

22. Türkiye’de Yeniçağ, “Kıbrıs Türkü’nün kurtuluş bayramı”

Haber, Kıbrıs Barış Harekatı’nın 49. yıldönümü sebebiyle düzenlenen kutlamaları konu ediniyor. Haber başlığında, harekat ‘kurtuluş bayramı’ olarak isimlendirilirken metinde geçen ‘Rum soykırımı’ ve ‘Rum zulmü’ ifadelerinde yaşananların sorumluluğu Rum kimliğine yükleniyor. Rum kimliği şiddetle ilişkilendiriliyor ve Rumlara yönelik düşmanlık körükleniyor. 

 

22 Temmuz 2023

23. Karadeniz, “SURİYELİ BESLEMELER HADDİNİ AŞTI”

Haber, Türkiye’deki 515 Haşimi isimli çeteyi ve çetenin eylemlerini aktarıyor. Çetenin isminin Osmanlı Devleti’ne isyan eden bir gruptan alındığı aktarılırken, eylemleri arasında çeşitli suçlar sıralanıyor ve tehdit oluşturdukları ifade ediliyor. Haber metninde anlatılan eylemlerin sorumluluğu bir gruba ait olmasına rağmen başlıkta çetenin eylemleri Suriyeli kimliğine yükleniyor. Başlıktaki ‘besleme’ ifadesi Suriyeli kimliğini aşağılama amacıyla kullanılırken ‘haddini aşmak’ ifadesiyle Suriyelilere yönelik tehdit ifade ediliyor. Türk ve Suriyeli kimlikleri arasında kurulan hiyerarşik ilişkide Suriyeli kimliği daha aşağıda konumlandırılıyor ve Suriyelilere yönelik düşmanlık körükleniyor. 

 

 22 Temmuz 2023

24. 24 Saat Gazetesi, “Kıbrıs’ta sorun değil, 49 yıllık barış var”

Köşe yazısında, Kıbrıs Barış Harekatı’nın Kıbrıs’ta barışı sağladığı yaşanan tarihî gelişmeler konu edinilerek iddia ediliyor. 1963 yılında yaşananlar ‘mezalim’ olarak isimlendiriliyor ve Rum kimliği ‘katliamla' ilişkilendiriliyor. 1967 yılında olayların tekrar başladığına vurgu yapılıyor ve ‘Rum saldırıları’ ifadesi kullanılıyor. Bu ifadelerde Rum kimliği saldırganlıkla ilişkilendiriliyor ve yaşananların sorumluluğu Rumlara yükleniyor.

 

22 Temmuz 2023

25. Önce Vatan, “BOŞNAK KATLİAMI”

Köşe yazısında, Yugoslavya’nın dağılmasından sonra Bosna Hersek’te yaşanan olaylar konu ediliyor. Söz konusu olayların esas sebebinin ‘Müslüman ve Türk düşmanlığı’ olduğu iddia ediliyor. Ayrıca, Balkan Savaşları gibi farklı tarihî olaylara atıfta bulunularak bu olayların sorumluluğu farklı kimliklere yükleniyor. Yaşanan olaylarda Sırp, Hırvat ve Ermeni kimlikleri suçun kimlikle ilişkilendirilmesi yoluyla hedef gösteriliyor. 

 

23 Temmuz 2023

26. Yeni Akit, “Voleybolcu kızlar iyi de ayrı okul isteyenler kötü mü?

Köşe yazısında, A Millî Kadın Voleybol Takımı’nın şampiyonluğu ve şampiyonluğa dair yapılan kutlamalar ve karma eğitime dair eleştiriler konu ediliyor. Kutlamalardan bahsedilirken LGBTİ+’lar ‘sapkın’ gibi sıkça kullanılan olumsuz sıfatlarla hedef gösteriliyor. Ayrıca, LGBTİ+’lar ‘küresel LGBT lobisi’ ifadesiyle bir örgütün parçasıymış gibi ifade ediliyor ve topluma tehdit oluşturdukları iddiası pekiştiriliyor. Gençlik ve Spor Bakanlığı’na, Spor Genel Müdürlüğü’ne ve Voleybol Federasyonu’na çağrı yapılarak LGBTİ+’ların varlıkları ve görünürlükleri sorunsallaştırılıyor. LGBTİ+’lara yönelik nefret söylemi pekiştiriliyor ve mevcut düşmanlık körükleniyor.


Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir.