Hrant Dink Vakfı'nın Olof Palme Merkezi’nin desteğiyle, gerçekleştirdiği ‘Sözlü Tarih Projesi’ tamamlandı. Çalışma, Türkiye’de yaşayan Ermenilerin ve Ermeni toplumunun taşıdığı siyasi ve kültürel belleğin izlerini bulmak, kültürel varoluşun sürekliliğini ortaya çıkarmak, Ermeni kimliğine mensup kişilerin kendilerini ve ‘ötekiler’i nasıl algıladığını anlamak, böylelikle Türkiye’de halen yaşamakta olan Ermenilerin içinde bulunduğu gerçekliği siyasi, kültürel ve tarihsel boyutlarıyla yansıtmak amacını taşıyor.
Bu amacı gerçekleştirmek için Mehmet Ferda Balancar yönetiminde bir çalışma grubu, İstanbul ve Anadolu’nun çeşitli kentlerinde yaşayan Ermenilere ulaştı. Çalışmaya katılan 12 araştırmacıdan sadece dördü sözlü tarih mülakatı alanında deneyimliydi. İlk kez bu proje aracılığıyla sözlü tarih mülakatı deneyimi kazanan araştırmacılara, proje danışmanı Ali Bayramoğlu derinlemesine mülakat yöntemi eğitimi verdi.
Proje kapsamında İstanbul’da 23, Tunceli ve Kayseri’de beş, Malatya’da üç, Elazığ, Hatay, Adana ve Yalova’da birer kişi olmak üzere 21’i kadın, 19’u erkek 40 kişiyle derinlemesine mülakat yöntemiyle görüşmeler yapıldı. Mülakat yapılanların altısı 40 yaşından küçük, 22’si 40 ile 60 yaş arasında, 12’si ise 60 yaşın üstündeydi.
Görüşülen kişilerin 23’ü Ermeni olarak doğup yaşamını Ermeni kimliğiyle sürdürürken, beşi kimliğini gizleyerek yaşadığını anlattı. Görüşülenlerin altısı Müslümanlaştırılmış Ermeni olarak doğmuş ancak, daha sonra Emeni kimliğine dönmüştü, altısı ise Müslümanlaştırılmış Ermeni olarak yaşamlarına devam ediyordu. Mülakat yapılanların biri sanayici, biri işadamı, ikisi doktor, onu küçük ve orta ölçekli işletme sahibi, yedisi ev kadını, ikisi üst düzey yönetici, dördü memur, altısı serbest meslek sahibi, yedisi ise ücretli çalışandı.
Proje kapsamında ayrıca iki odak grup toplantısı gerçekleştirildi. Dördü erkek, dördü kadın sekiz kişinin katıldığı ilk odak grup toplantısı 15 Haziran’da, beşi kadın, üçü erkek sekiz kişinin katıldığı ikinci odak grup toplantısı 15 Ekim’de yapıldı. Bu toplantılarda, Türkiye’de yaşayan Ermenilerin dışında Alevi, Kürt, Çerkez ve Türkmenlerin de arasında bulunduğu farklı etnik ve dini kökenlerden gelen toplulukların, Ermenilerle ilgili algıları ortaya çıkarılmaya çalışıldı.
Sözlü Tarih Projesi sonunda 'Sessizliğin Sesi: Türkiyeli Ermeniler Konuşuyor' adlı kitap, Aralık ayında Hrant Dink Vakfı Yayınları tarafından yayımlandı. Proje süresince yapılan görüşmeler arasından seçilen, yaşları 19 ile 70 arasında, sekizi kadın, yedisi erkek 15 ‘Ermeni’nin hikâyelerinin derlendiği kitaba proje danışmanı Ali Bayramoğlu önsöz, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Arus Yumul ise sonsöz yazdı.
Kitabın basın tanıtımı, 29 Aralık’ta, Beyoğlu Cezayir Restoranı’nda yapıldı. Kitabı derleyen Mehmet Ferda Balancar’ın projeyle ilgili sunumunun ardından Ali Bayramoğlu ve Arus Yumul kitabı değerlendirdi.