Basında Nefret Söylemi: 2021'in Ekim Ayından Seçtiklerimiz, yazılı basında ulusal, etnik ve dini grupları hedef alan ve nefret söylemi içeren haber ve köşe yazılarından aylık bir seçki sunuyor. Gündem ile ilgili nefret söylemi içeren haberlerden bir seçki eleştirel söylem analizi yöntemiyle inceleniyor ve raporlanıyor. Bu seçkiyle yazılı basında yaygınlaşan nefret söylemi üretimi hakkında farkındalık oluşturulması, Türkiye yazılı basınında sistematik olarak nefret söyleminin hedefi olan gruplara dikkat çekilmesi hedefleniyor.
Milli Gazete’de yayınlanan “Türk halkı Rum gasbına izin vermeyecek” başlıklı haberde Kıbrıs’ta taraflar arasında yaşanan siyasi gerginlik, başlıkta Rum kimliği vurgusu ve genellemesiyle aktarılıyor. Haberin, olayı "Rum gasbı" olarak başlığa taşıması, kimliğe yönelik olumsuz yargıları pekiştirerek nefret söylemi üretiyor. Yine, başlıktaki Türk ve Rum ikiliği ile kimlikler arası çatışma körükleniyor.
Türkiye Gazetesi’ndeki “Doğu Akdeniz’de Rum’a ders verdik” başlıklı haberde mevzu bahis olan siyasi gerilim Rum kimliği öne çıkarılarak aktarılıyor. Kimliği hedef göstererek sunulan haber saldırgan bir dil ile Rum kimliğini ele alıyor ve düşmanlığı pekiştiriyor.
Manşet Aydın gazetesinde yayınlanan “Ege’de Yunan Zulmü Bitmiyor” başlıklı haber, Yunanistan güvenlik güçlerinin göçmenlerin Kuşadası’nda Türkiye karasularına geri itilmesini konu ediniyor. Başlıktaki ‘Yunan zulmü’ ifadesi ile Yunan kimliğini işaret eden haber, kimliği ‘zulüm’ ile ilişkilendirerek Yunanlara yönelik mevcut önyargıları ve düşmanlığı pekiştiriyor.
başlıklı dezenformasyon ve nefret söylemi birlikteliğinin çok özel bir örneği olan bu haber, doğrudan Ermeni kimliğini hedef alıyor, kimliği şiddet ve zulüm ile ilişkilendiriyor. Haber metni boyunca Ermenilerin Türkleri ve Müslümanları katlettiğine yönelik iddialara yer verilerek Ermeni kimliği mezalim yapmakla itham ediliyor. Haber böylece kimliğe yönelik mevcut düşmanlık algısını kuvvetlendiriyor.
Ek bilgi: Haberde bahsedilen yapının bulunduğu Adana’nın Kozan ilçe merkezinde, 1914’te şehir nüfusunun neredeyse yüzde yetmişi Ermeniydi. Kozan’da Ermenilere ait 9 okul, 10 kilise, 2 manastır, 3 mezarlık, 1 yetimhane bulunuyordu. Bugün Adana'da neredeyse hiç Ermeni kalmadı. Hrant Dink Vakfı tarafından hazırlanan Türkiye Kültür Varlıkları Haritası ve Ermeni Kültür Varlıklarıyla Adana kaynaklarından Adana’nın kültürel mirasına dair detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Kayseri Anadolu Haber gazetesinin “Balık Tutkunlarından Suriyeli Tepkisi” başlıklı haberinde Kayseri’de yaşayan kişilerin çevre kirliliğine yönelik ifadelerine yer veriliyor. Suriyelilerin çevreyi kirli bıraktığı iddiasını alt başlığına taşıyan haber, kimliği çevre kirliliğinin sorumlusu olarak gösteriyor. Bu durum, toplumda yaygın olan ‘Suriyelilerin temiz olmadıkları’na yönelik önyargıları kuvvetlendirerek ayrımcılığı körüklüyor. Suriyelilerin kent haklarından faydalanmasını bir sorun olarak gösteren haber, kimliğin haklarına erişimini riske atan söylemler üretiyor.
Yeni Akit Gazetesi’nin “Ateşin Çocukları İşgalci Ermeniler” haberi, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in yaptığı açıklamalara dayanarak Ermeni kimliğini hedef gösteriyor. Kimliği ‘işgalci’ olarak işaret eden haber, ‘Ateşin çocukları’ ifadesi ile Ermenileri bir tehdit unsuru olarak resmediyor ve Karabağ’daki ormanların tahribatının sorumluluğu Ermeni kimliğine yüklüyor. Haber, metin boyunca nefret söylemi üreterek Ermeni kimliğini düşmanlaştırıyor.
Yeni Şafak Gazetesi’nde “Rumların Mektup Oyunu” başlığıyla yayınlanan haberde, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Dışişleri Bakanının AB ve BM’ye mektup göndermesi başlığa “Rumların mektup oyunu” olarak taşınıyor. Bu durum Rum kimliğini komplo teorileri ile ilişkilendirerek tehdit olarak işaretliyor. Kimliğe yönelik mevcut önyargılar pekiştirilerek Rumlar hedef gösteriliyor.
Günboyu Gazetesi’nde “Yahudiler Aksa’yı Bastı, İsrail Polisi Dehşet Saçtı” başlığıyla yayınlanan haberde, Mescid-i Aksa’ya düzenlenen saldırının sorumluluğu “Yahudiler” genellemesiyle, Yahudi kimliğine atfedilerek haber başlığına taşınıyor. Provokatif bir başlık kullanılarak kimlikler arasındaki düşmanlık körükleniyor.
Köyceğiz Gazetesinde “Türküm” başlığıyla yayınlanan köşe yazısında, dezenformasyon yoluyla tarihsel olayların gerçekliğini çarpıtarak Ermeni kimliği cinsel şiddet ile, Rus kimliği katliamla, İtalyan kimliği savaş ve düşmanlıkla, Araplar ihanetle ilişkilendirilerek hedef gösteriliyor. Genellemeler yoluyla Türk kimliği diğer kimliklerin karşısında yüceltiliyor. Yine, diğer kimlikler kötülük, şiddet ve vahşet ile ilişkilendirilirken Türk kimliği salt kahramanlık ve başarı hikayeleriyle yüceltiliyor. Kimlikler arasında bir hiyerarşi kuruluyor.
Aydınlık Ek gazetesindeki “Ermeni teröristlerce katledilen Büyükelçi Daniş Tunalıgil anıldı” başlıklı haberde olay aktarılırken başlıkta ve metinde defalarca “Ermeni terörist” ve “Ermeni terör örgütü” ifadeleri tekrarlanarak, Ermeni kimliği terör ve şiddetle ilişkilendiriliyor. Böylece kimliğe yönelik önyargılar pekiştirilerek, Ermenilere yönelik düşmanlık algısı körükleniyor.
Yeni Akit’in yer verdiği röportaj haberde, başlıkta LGBTİ+’lar “sapkınlık”la ilişkilendiriliyor. Metin boyunca sürekli “sapkın” olarak nitelendirilen LGBTİ+’lar, medyada yaygın bir şekilde yer verilen komplo teorilerinin bir unsuru olarak resmediliyorlar. Yine haber, LGBTİ+’ları toplum için ‘tehdit’ olarak göstererek LGBTİ+’ların ifade özgürlüğü ve protesto haklarının yasaklanmasının “meşru” olduğuna dair algı yaratmaya çalışıyor.
Yeni Mesaj gazetesi “Suud, Türkiye’yi kırmızı listeye aldı!” başlıklı haberi, Suudi Arabistan’ın hac ve umre ziyaretlerine yönelik kararını “Suud” vurgusuyla veriyor. Kimliğe yapılan vurgu ve genelleştirme, kimliği hedef göstererek düşmanlık algısını pekiştiriyor.
